Σεισμοί

Χαρακτηριστικά στοιχεία των σεισμών

Κάθε σεισμός χαρακτηρίζεται από ορισμένα στοιχεία. Αυτά είναι: 1) Το μέγεθος του σεισμού είναι το μέτρο της ενέργειας που εκλύεται από την εστία του σεισμού κατά την διάρκεια του και η οποία, αν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί θα έδινε έργο. Το μέγεθος του σεισμού που υπολογίζεται με τη βοήθεια των σεισμογράφων μπορεί να εκτιμηθεί από την κλίμακα ΡΙΧΤΕΡ. Κάθε βαθμός της κλίμακας αντιστοιχεί στο μέγιστο πλάτος των σεισμικών κυμάτων που καταγράφουν οι σεισμογράφοι. Οι σημερινοί σεισμογράφοι είναι πιο ευαίσθητοι και καταγράφουν μικρότερους σεισμούς και το μέγεθος τους μετρείται με αρνητικές τιμές της κλίμακας Ριχτερ. Το άνω όριο της κλίμακας δικαιολογείται από το γεγονός ότι τα πετρώματα έχουν και αυτά το όριο αντοχής τους.

Το όριο αυτό είναι 10 αλλά στη πράξη ο μεγαλύτερος γνωστός καταγεγραμμένος σεισμός είναι της Χιλής το 1960, με μέγεθος 9,5, ενώ ο σεισμός στης Σουμάτρα το 2004 είχε μέγεθος 9. Στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέγεθος που έχει καταγραφεί είναι της τάξεως Μ=7.8-8 και αυτό γιατί οι ιδιότητες του φλοιού στον ελληνικό χώρο δεν επιτρέπουν τη συγκέντρωση τάσεων που θα δημιουργήσουν μεγαλύτερο σεισμό. Επίσης, ένα σεισμός μεγαλύτερος από ένα άλλο κατά μια μονάδα μεγέθους έχει 33 φορές περισσότερη ενέργεια διότι η κλίμακα είναι λογαριθμική.

Μεγάλος: 8+
Μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών και μεγάλες καταστροφές
Σημαντικός: 7R-7.9R
Σοβαρότατες ζημιές και πέραν των 100 χλμ
Ισχυρός: 6R-6.9R
Σοβαρές ζημιές εντός 100 τετραγωνικών χλμ
Μέτριος: 5R-5.9R
Ζημιές συνήθως εντός 10 τετραγωνικών χλμ
Ασθενής: 4R-4.9R
Αισθητοί με ελαφρές συνήθως ζημιές γύρω από το επίκεντρο.
Ασήμαντος: 3R-3.9R
Αισθητοί χωρίς ζημιές
Μικρός:3R
Πολλές φορές ανεπαίσθητοι


2) Το είδος του σεισμού. Οι σεισμοί ανάλογα με τον τρόπο γένεσης τους, διακρίνονται σε τρία είδη:

  • Τεκτονικοί είναι αυτοί που οφείλονται στην μετακίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών εξαιτίας των λιθοσφαιρικών κινήσεων Το 90% του συνόλου των επιφανειακών σεισμών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τεκτονικοί.
  • Ηφαιστιογενείς είναι οι σεισμοί που οφείλονται από σε μια ηφαιστειακή δραστηριότητα. Το 7% του συνόλου των επιφανειακών σεισμών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ηφαιστιογενείς.
  • Εγκατακριμνισιγενείς είναι οι σεισμοί που οφείλονται στην κατάρρευση οροφών φυσικών υπογείων σπηλαίων(3%).


3)Η διάρκεια του σεισμού η οποία είναι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο σεισμός γίνεται αισθητός. Η διάρκεια των σεισμών είναι συνήθως πάρα πολύ μικρή (λίγα δευτερόλεπτα μέχρι 1΄ το πολύ), οι δονήσεις όμως επαναλαμβάνονται με μεγάλη ταχύτητα έτσι ώστε να δημιουργείται η εντύπωση μιας παρατεταμένης δόνησης. Η διάρκεια του σεισμού εξαρτάται από το μέγεθος του, από το σημείο του παρατηρητή, από το επίκεντρο κ.λ.π..

4) Η διεύθυνση, απ' όπου φαίνεται ότι έρχεται ο σεισμός είναι ανεξάρτητη από τη θέση του επίκεντρου. Συχνά συμπίπτει με τη διεύθυνση που βρίσκεται το επίκεντρο, τις περισσότερες φορές όμως όχι. Αυτό συμβαίνει διότι τα πετρώματα, μέσα από τα οποία μεταδίδονται οι σεισμικές δονήσεις, παρουσιάζουν διαφορετική ελαστικότητα το ένα από τ' άλλο.

5)Το βάθος το οποίο αποτελεί την απόσταση που βρίσκεται κατακόρυφα ανάμεσα στο υπόκεντρο και το επίκεντρο και ποικίλλει ανάλογα με το είδος του σεισμού. Οι σεισμοί ανάλογα με το βάθος τους χαρακτηρίζονται σε αβαθείς(βάθος εστίας μέχρι 50χλμ.)και σε ενδιάμεσους (βάθος 50 250χλμ.), σε βαθείς(βάθος 250-720χλμ.).

6)Η ένταση του σεισμού είναι η φυσική ποσότητα που δίνει το μέτρο των αποτελεσμάτων ενός σεισμού στους ανθρώπους και στις τεχνικές κατασκευές. Για την μέτρηση της έντασης σεισμού χρησιμοποιείται η κλίμακα Μερκάλι που βαθμολογείται όπως παρακάτω:

ΚΛΙΜΑΚΑ ΣΕΙΣΜΙΚΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ MERCALI ΜΕΓΕΘΟΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ RICHTER
I. Μικροσεισμός αισθητός μόνο από πολύ έμπειρα άτομα και πολύ ευαισθητα όργανα 2
II. Σεισμός πάρα πολύ ασθενής, αισθητός από κάποια άτομα σε ανάπυση που βρίσκονται σε ψηλούς ορόφους. Προκαλεί αιώρηση αντικειμένων(π.χ πολυελαίων) 3
III. Σεισμός πολύ ασθενής που γίνεται αισθητός από ανθρώπους σε ανάπαυση. Μπορεί να προκαλέσει μετακίνηση σταθμευμένων αυτοκινήτων) 4
IV. Ασθενής, αισθητός από τους περισσότερους ανθρώπους που βρίσκονται στο εσωτερικό κτιρίων και ορισμένους σε εξωτερικό χώρο. Το μέγεθος αυτό είναι ικανό να ξυπνήσει κάποιους και να δημιουργήσει θόρυβο από τζάμια, πόρτες, γυαλικά κτλ.
V. Σεισμός μέτριας έντασης αισθητός από όλους σχεδόν τους ανθρώπους, Ικανός να κινήσει έπιπλα και να αναποδογυρίσει ασταθή αντικείμενα 5
VI. Αρκετά δυνατός σεισμός αισθητός από όλους τους ανθρώπους, ικανός να ξυπνήσει τους περισσότερους από όσους κοιμούνται. Προκαλέι μετακίνηση κάποιων επίπλων, πτώση γύψινων τμημάτων προσώψεων, ελαφριές ζημιές και τρομοκρατεί κάποιους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους 6
VII. Δυνατός σεισμός που πανικοβάλει τους περισσότερους ανθρώπους. Προκαλεί ανατροπή αντικειμένων, πτώση σοβάδων και μικρές ζημιές σε οικοδομές(ειδικά ενισχυμένες αντισεισμικά) σεισμικών περιοχών και σημαντικές ζημιές σε όχι πολύ καλής κατασκευής οικοδομές. Προκαλεί θόλωμα νερού από λάσπη, υποσκαφές κατά μήκος όχθεων από άμμο ή χαλίκι και καταστροφή αρδευτικών καναλιών .
VIII. Σεισμός που προκαλεί ελαφριές ζημιές σε ιδικά αντισεισμικές οικοδομές αλλά σημαντικές σε καλές αλλά όχι αντισεισμικές κατασκευές με πιθανή κατάρρευση(έστω και μερική) . Περιστρέφονται καμινάδες, καπνοδόχοι, πύργοι. Τα προκατασκευασμένα σπίτια μετακινούνται από τα θεμέλια τους και προκαλούνται ρωγμές σε βρεγμένο έδαφος και απότομες πλαγιές καθώς και αλλαγή στη ροή και θερμοκρασία πηγών και πηγαδιών. 7
IX. Γενικός πανικός. Καταστρέφεται η χαμηλής ποιότητας τοιχοποιία ενώ η καλής κατασκευής αλλά όχι ιδιαίτερα αντισεισμική κατασκευή παθαίνει σημαντικές ζημιές. Οι προκατασκευασμένες κατασκευές επηρεάζονται σημαντικά αφού σηκώνονται από τα θεμέλιά τους. Σπάνε υπόγειες σωληνώσεις, παθαίνουν σοβαρές ζημιές οι δεξαμενές και δημιουργούνται εμφανείς ρωγμές στο έδαφος .
X. Τα περισσότερα κτίσματα από τοιχοποιία καθώς και προκατασκευασμένα καταστρέφονται μαζί με τα θεμέλια καθώς και κάποιες καλές ξύλινες κατασκευές. Σοβαρές ζημιές σε φράγματα και αναχώματα. Το νερό τινάζεται στις όχθες ποταμών λιμνών κτλ ενώ άμμος και λάσπη μετακινείται οριζόντια στις ακτές. Ελαφρά στρέβλωση σιδηροτροχιών 8
XI. Πολύ λίγες οικοδομές παραμένουν όρθιες. Σιδηροδρομικές γραμμές λυγίζουν έντονα, γέφυρες καταστρέφονται καθώς και υπόγειες σωληνώσεις 9
XII. Σχεδόν ολική καταστροφή. Μετακινούνται μεγάλες βραχώδεις μάζες, αντικείμενα εκτοξεύονται στον αέρα ενώ τα σεισμικά κύματα γίνονται ορατά στην επιφάνει του εδάφους.

texnomatheia@hotmail.com